1.Seans – 2. Ders: Gebelikte Meydana Gelen Fizyolojik ve Psikolojik Değişiklikler
Gebelik, anne adayının hem bedeninde hem de ruh dünyasında önemli değişikliklerin yaşandığı özel bir süreçtir. Bu derste gebelik süresince meydana gelen fizyolojik değişiklikler ve psikolojik etkiler ele alınmaktadır.
Konular
- Gebelikte meydana gelen fizyolojik değişiklikler
- Gebelikte meydana gelen psikolojik değişiklikler
Amaç ve Hedefler
- Gebelikte üreme organları, meme, cilt, kalp-damar, iskelet, solunum ve boşaltım sistemlerinde görülen değişiklikler hakkında bilgi sahibi olmak
- Gebeliğin ilk, orta ve son dönemlerinde yaşanan psikolojik değişimleri anlamak
- Gebelik sürecinde ortaya çıkan kaygı, korku ve stres ile başa çıkma yöntemlerini öğrenmek
Gebelikte Meydana Gelen Fizyolojik Değişiklikler
Üreme Sistemi
- Rahim 50-60 gramdan doğumda 1000 grama kadar büyür.
- Rahim ağzı “nişan” adı verilen salgı ile kapanır.
- Yumurtlama olmaz, adet görülmez.
- Vajinal akıntı artar, renk değişiklikleri görülebilir.
Meme Değişiklikleri
- Gebeliğin başında dolgunluk ve hassasiyet oluşur.
- Meme başı dikleşir, koyulaşır ve büyür.
- İkinci dönemde süt gelebilir. Ancak memeler sıkılmamalıdır.
Kalp ve Damar Sistemi
- Kalp yukarıya ve öne doğru itilerek yer değiştirir.
- Nabız dakikada 10–15 artar.
- Kan basıncı ikinci dönemde yükselebilir.
- Kan hacmi artar, günlük demir ihtiyacı iki katına çıkar.
Solunum Sistemi
- Gebeliğin son döneminde nefes darlığı artar.
- Diyafram yukarı itildiği için akciğer kapasitesi azalır.
- Hormon değişiklikleri nedeniyle burun tıkanıklığı olabilir.
Sindirim ve Boşaltım Sistemi
- Sindirim yavaşlar, mide asidi artar.
- Bağırsak hareketleri azalır, kabızlık görülebilir.
- Büyüyen rahim bağırsaklara baskı yapar.
- Demir ilaçları sindirimi zorlaştırabilir.
İskelet Sistemi
- Leğen eklemleri gevşer.
- Karın büyüdükçe ağırlık merkezi öne kayar.
- Bu durum bel ve sırt ağrılarına yol açar.
Deri Değişiklikleri
- Gebelik Maskesi: Yüzde kahverengi lekeler oluşabilir. Doğum sonrası genellikle kaybolur.
- Sivilce: Hormon değişiklikleri ile sivilceler artabilir.
- Linea Nigra: Göbek çizgisi koyulaşır. Doğum sonrası kaybolur.
- Çatlaklar: Karın, kalça, uyluk, meme ve kollarda görülebilir.
Üriner Sistem
- Böbrek hacmi %30 artar.
- İdrar boruları genişler.
- Günlük idrar hacmi artar.
- Mesaneye baskı nedeniyle sık idrara çıkma olur.
Gebelikte Meydana Gelen Psikolojik Değişiklikler
Genel Duygular
Heyecan, mutluluk, merak, kaygı, stres ve korku gebelik boyunca sıklıkla yaşanır.
Gebeliğe Adaptasyon Süreci
- Annelik rolünü benimseme
- Yeni duruma alışma
- Eş ve aile desteğinin önemi
Dönemlere Göre Psikolojik Değişimler
1. Dönem (1–13. Hafta)
- Zıt duygular, öfke patlamaları
- Bulantı, halsizlik nedeniyle bebeği suçlama ve suçluluk hissetme
- Aile içi çatışmaları önlemek için babanın sürece dahil edilmesi önemlidir.
2. Dönem (13–26. Hafta)
- Bulantıların bitmesi, rahatlama
- Gebeliğin kabullenilmesi
- Aşırı hassasiyet, ani duygusal tepkiler
- Öğrenmeye açık olunan dönem
3. Dönem (26–40. Hafta)
- Bebek hareketleriyle bağ kurulması
- Fiziksel yorgunluk ve hareket kısıtlılığı
- Doğum korkularının artması
- Kendini beğenmeme, anneliğe uyum süreci
Gebelik, Doğum ve Bebek Algısı
- Algı kişiseldir; geçmiş deneyimler, çevre, medya ve anlatılan doğum hikâyeleri bu algıyı etkiler.
- Tokofobi: Doğum korkusu (ağrı, kontrol kaybı, ölüm korkusu).
- 3D Kuralı: Düşünce → Duygu → Davranış zincirini fark etmek, olumsuz duygularla baş etmeyi kolaylaştırır.
Korkularla Başa Çıkma
- Korkuların farkında olmak
- Sosyal destek almak
- Uzmanlardan doğru bilgi edinmek
- Gerektiğinde ruh sağlığı profesyonelinden destek almak
Gebelikte Olumlu Düşünceler ve Öneriler
- Sizi seven ve destekleyen insanların olduğunu hatırlayın.
- Bebeğinizin size “anne” diye sesleneceğini hayal edin.
- Dinlenmeye, temiz hava almaya, sevdiğiniz müzikleri dinlemeye zaman ayırın.
- Hamileliğe uygun egzersiz yapın.
- İçinizden ağlamak gelirse ağlayın (sık olmamak şartıyla).
- İş sorunlarını eve taşımayın, uyku düzenine dikkat edin.
Eşten Beklentiler
- Duyguları paylaşması
- Destek olması
- Daha fazla özen göstermesi
- Heyecanını belli etmesi
Eşi sürece dahil etmek, hem anne adayının psikolojisi hem de aile bütünlüğü açısından çok önemlidir.
Kazanımlar
- Gebelikte meydana gelen fizyolojik değişiklikleri öğrenir.
- Psikolojik değişimlerin farkına varır ve uyum sağlar.
- Doğum korkusu ve kaygılarla baş etme yöntemlerini öğrenir.
👉 Sonuç: Gebelik yalnızca bedensel değil, aynı zamanda duygusal bir yolculuktur. Fizyolojik ve psikolojik değişimleri bilmek ve kabul etmek, anne adayının bu süreci daha bilinçli, sağlıklı ve huzurlu geçirmesine katkı sağlar.